Qua 6 tháng triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 (Nghị quyết 57) của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, các “điểm nghẽn” dần được tháo gỡ, các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và cộng đồng tích cực tham gia nghiêu cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số.
Qua đó cho thấy Nghị quyết 57 đã thực sự lan tỏa trong cuộc sống, tạo thành phong trào xã hội rộng lớn, tạo thêm nguồn lực và động lực triển khai hiệu quả các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Biến khoa học và công nghệ thành động lực phát triển đột phá không chỉ là mục tiêu, mà là chiến lược xuyên suốt được xác lập trong Nghị quyết 57 (Ảnh minh họa).
5G - hạ tầng trọng yếu cho nền kinh tế số
Ngay sau khi Nghị quyết được ban hành, các cấp, ngành, địa phương trong cả nước đã khẩn trương vào cuộc. Vào ngày 19/2/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 193/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Trên cơ sở đó, triển khai cụ thể hóa các nội dung của Nghị quyết 57, Chính phủ đã cam kết hỗ trợ các doanh nghiệp viễn thông đầu tư vào hạ tầng mạng 5G, một trong những trụ cột của hạ tầng số quốc gia.
Cụ thể, nếu các nhà mạng triển khai tối thiểu 20.000 trạm phát sóng 5G trong năm 2025, sẽ được hỗ trợ lên tới 15% tổng giá trị đầu tư. Khi kết hợp với điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo, 5G không chỉ là công cụ truyền dữ liệu mà còn là động lực để hiện thực hóa nhiều công nghệ mới như Internet vạn vật (IoT), AI, thực tế ảo tăng cường (AR/VR), sản xuất thông minh...
Tính đến tháng 5/2025, ba nhà mạng lớn gồm Viettel, VNPT và MobiFone đã triển khai khoảng 11.000 trạm 5G, phủ sóng tại toàn bộ 63 tỉnh, thành phố và đáp ứng khoảng 26% dân số. Mục tiêu đến cuối năm 2025, cả nước có khoảng 68.000 trạm 5G, phủ sóng đến 90% dân số đang được triển khai khẩn trương và đồng bộ...
Nghị quyết 57 cũng định hướng khuyến khích các doanh nghiệp viễn thông chia sẻ hạ tầng để tối ưu chi phí và mở rộng vùng phủ. Đối với VNPT, ngoài việc triển khai hạ tầng tại các khu công nghiệp, sân bay, trung tâm chính trị, doanh nghiệp này còn hợp tác với đối tác nước ngoài để phát triển trung tâm dữ liệu, mạng vệ tinh, AI Factory và các ứng dụng chuyên biệt. MobiFone tập trung triển khai mạng 5G tại Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh trọng điểm, đặt mục tiêu phủ sóng toàn bộ các xã trên cả nước trong năm 2025.
Theo Cục Tần số Vô tuyến điện (Bộ Khoa học và Công nghệ), nhờ khai thác hiệu quả băng tần trung, tốc độ truy cập Internet băng rộng di động của Việt Nam trong quý I/2025 đã tăng gấp 2,9 lần so với cùng kỳ năm trước và lần đầu lọt vào nhóm 20 quốc gia có tốc độ cao nhất thế giới.
Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã ban hành Thông tư số 02/2025/TT-BKHCN, quy hoạch phân kênh tần số vô tuyến điện cho băng tần E (71–76 GHz và 81–86 GHz), tạo nền tảng thuận lợi để phát triển hạ tầng truyền dẫn tốc độ siêu cao.
Triển khai cụ thể hóa các nội dung của Nghị quyết 57, Chính phủ cam kết hỗ trợ các doanh nghiệp viễn thông đầu tư vào hạ tầng 5G (Ảnh minh họa).
Không gian mới cho phát triển khoa học và công nghệ vũ trụ
Đáng chú ý, Nghị quyết 57 xác định tầm quan trọng của “không gian vũ trụ”, đồng thời nhấn mạnh mục tiêu tự chủ, từng bước làm chủ các công nghệ cốt lõi, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh.
Nhóm nghiên cứu của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) phối hợp với Viện Vật lý địa cầu Ba Lan (Viện Hàn lâm Khoa học Ba Lan) thực hiện thành công công trình nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và viễn thám trong giám sát chất lượng nước biển tại vùng biển Vịnh Hạ Long và Cửa Lục (tỉnh Quảng Ninh).
Đây là công trình đầu tiên tại Việt Nam sử dụng đồng thời dữ liệu vệ tinh Sentinel-2, các thuật toán học máy tiên tiến và nền tảng GEE (nền tảng điện toán đám mây của Google) để mô hình hóa và theo dõi các thông số chất lượng nước như nhiệt độ bề mặt, chất rắn lơ lửng, diệp lục-a và nhu cầu oxy hóa học.
Điểm mới của nghiên cứu nằm ở việc áp dụng tổng hợp và sáng tạo các công nghệ viễn thám, AI và điện toán đám mây để giải quyết bài toán giám sát chất lượng nước biển, đồng thời đưa ra các giải pháp khả thi để vượt qua thách thức về thiếu hụt dữ liệu và cung cấp những phân tích sâu sắc có giá trị thực tiễn.
Tiến sĩ Vũ Anh Tuân, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam cho rằng, kết quả ứng dụng viễn thám và AI trong giám sát môi trường nước trên diện rộng là nguồn thông tin quan trọng cho các ngành liên quan như môi trường, nuôi trồng và đánh bắt hải sản, phát triển kinh tế biển nhanh và bền vững có điều kiện phát triển theo tinh thần của Nghị quyết 57.
Nghị quyết 57: Hiện thực hóa hợp tác toàn cầu
Việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã tạo động lực mạnh mẽ cho quá trình tiếp cận tri thức mới, công nghệ mới và phát triển bền vững của đất nước.
Từ việc thu hút các nhà khoa học Việt Nam đang sinh sống, nghiên cứu, làm việc ở nước ngoài tới các chuyên gia quốc tế, liên kết nghiên cứu với các viện, trường uy tín, xây dựng mạng lưới đổi mới sáng tạo toàn cầu, Nghị quyết mở ra một giai đoạn phát triển mới, đưa khoa học công nghệ Việt Nam vươn tầm khu vực và thế giới.
Việt Nam hiện có quan hệ hợp tác khoa học công nghệ với gần 70 quốc gia, sở hữu hơn 80 hiệp định khoa học - công nghệ ở cấp Chính phủ và bộ, ngành; đồng thời, là thành viên, đối tác của hàng trăm tổ chức nghiên cứu, viện, trường uy tín trên thế giới.
Hàng loạt mô hình hợp tác nghiên cứu khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo hiệu quả đã được triển khai từ các chương trình học bổng, viện, trường liên kết, đến các dự án chuyển giao công nghệ, các trung tâm nghiên cứu hợp tác với những quốc gia hàng đầu.
Đơn cử, tại Hà Nội, “Trung tâm Công nghệ chiến lược Úc–Việt”, một mắt xích quan trọng trong quan hệ hợp tác toàn diện, đặc biệt là trong lĩnh vực khoa học công nghệ đổi mới sáng tạo giữa Việt Nam và Australia, vừa được khai trương. Được đặt tại Trường Đại học Bưu chính Viễn thông (PTIT), trung tâm này được xây dựng thông qua thoả thuận hợp tác giữa Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia cùng Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam, với sự hỗ trợ kỹ thuật từ Tập đoàn công nghệ Nokia và điều phối chuyên môn từ Đại học Công nghệ Sydney.
Với nguồn vốn khởi đầu hơn 2,1 triệu đô la Australia, trung tâm đặt mục tiêu thúc đẩy nghiên cứu thế hệ tiếp theo từ 5G/6G, an ninh mạng, trí tuệ nhân tạo, đến công nghệ vệ tinh, giúp tạo nền tảng cho chuyển đổi số mạnh mẽ. Trung tâm Công nghệ chiến lược Úc-Việt là mô hình hiện thực hóa tinh thần của Nghị quyết 57 với việc thu hút chuyên gia quốc tế, xây dựng trung tâm đạt chuẩn toàn cầu, kết nối sâu hệ sinh thái khoa học công nghệ giữa các quốc gia.
Theo ông Nguyễn Điệp, Giám đốc Trung tâm Công nghệ chiến lược Úc - Việt, đây là mô hình hiện thực hóa Nghị quyết 57, tạo môi trường thu hút chuyên gia quốc tế và thúc đẩy các nghiên cứu có tính ứng dụng cao tại Việt Nam.
Một mục tiêu khác của Trung tâm là hỗ trợ Việt Nam cũng như các đối tác tiếp cận nhanh chóng công nghệ tiên tiến nhất thế giới như công nghệ lượng tử trong bảo mật thông tin hay công nghệ vũ trụ ứng dụng trong sản xuất và đời sống.
Theo bà Gillian Bird, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Australia tại Việt Nam, hợp tác lâu dài trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đã và đang trở thành trụ cột chiến lược trong khuôn khổ quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước. Đại sứ Gillian Bird khẳng định, Australia mong muốn đồng hành cùng Việt Nam trong quá trình triển khai Nghị quyết 57, với kỳ vọng mang lại những kết quả thiết thực, có thể đo lường được, phục vụ trực tiếp cho sự phát triển khoa học, công nghệ và KT-XH của đất nước.
Bên cạnh đó, nhiều mô hình khác cũng cho thấy hiệu quả rõ rệt. Như Quỹ VinFuture thu hút hàng trăm nhà khoa học hàng đầu thế giới đến Việt Nam. Các trường đại học quốc tế như Việt-Đức, Việt-Nhật, Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội hợp tác với Chính phủ Pháp đào tạo hàng ngàn kỹ sư, tiến sĩ trình độ cao. Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia cũng đang đóng vai trò là đầu mối kết nối doanh nghiệp công nghệ Việt với các tập đoàn toàn cầu…
Tất cả những mô hình này đều phản ánh rõ nét tư duy hợp tác mở, hành động thực chất trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đúng như tinh thần mà Nghị quyết 57 đặt ra.
Biến khoa học và công nghệ thành động lực phát triển đột phá không chỉ là mục tiêu, mà là chiến lược xuyên suốt được xác lập trong Nghị quyết 57. Với quyết tâm hội nhập sâu, đồng thời chủ động dẫn dắt và kiến tạo vị thế quốc gia, Việt Nam đang từng bước hiện thực hóa giấc mơ trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo khu vực.
Theo Báo Thanh Tra