Đây là bước đi nhằm giải quyết những bất cập từ phương thức kiểm tra, giám sát thủ công trước đây và mở ra hướng đi mới trong việc hiện đại hóa công tác quản lý lưới truyền tải.

Ánh xạ từ ảnh thường sang ảnh nhiệt

Theo thống kê, Tổng Công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) hiện có 206 trạm biến áp, trong đó 41 trạm 500kV và 165 trạm 220kV với khối lượng thiết bị rất lớn. Tuy nhiên, công tác soi phát nhiệt – một khâu quan trọng trong giám sát tình trạng vận hành – vẫn chủ yếu thực hiện thủ công bằng máy cầm tay, dẫn đến nhiều hạn chế.

Việc kiểm tra rời rạc, chỉ tiến hành mỗi tháng một lần hoặc khi đầy tải/quá tải, khiến việc theo dõi tình trạng thiết bị thiếu tính liên tục, khó phát hiện kịp thời các sự cố bất thường; trong khi đó, số lượng máy soi nhiệt hạn chế (trung bình ba trạm phải luân phiên một máy) gây ra tình trạng bị động trong bố trí kiểm tra, đặc biệt vào cao điểm phụ tải.

Tại các trạm không người trực, thời gian di chuyển và luân chuyển máy móc càng làm cho việc giám sát khó đảm bảo đúng quy định; kết quả đo phải nhập và xử lý thủ công vừa tốn nhiều thời gian, vừa dễ sai sót, trong khi chi phí đầu tư thiết bị cao nhưng hiệu quả sử dụng còn hạn chế. Chính những bất cập này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải ứng dụng các giải pháp công nghệ hiện đại nhằm tự động hóa quy trình, tăng hiệu quả quản lý và giám sát.

Trước thực tế đó, ông Nguyễn Quốc Bảo – Chuyên viên Phòng Kỹ thuật PTC3, thư ký đề tài cho biết: “Mục tiêu của chúng tôi là ứng dụng đồng bộ các công nghệ UAV, LiDAR kết hợp AI để tự động hóa toàn bộ quá trình giám sát nhiệt độ thiết bị. Giải pháp sẽ giúp phát hiện bất thường nhanh chóng, chính xác, giảm phụ thuộc vào con người và tối ưu hóa công tác vận hành”.

Xây dựng đường bay tự động và cơ sở dữ liệu huấn luyện AI

Đề tài được thiết kế với năm nhóm nhiệm vụ trọng tâm gồm: Nghiên cứu công nghệ, giải pháp phục vụ công tác soi phát nhiệt các thiết bị trong trạm biến áp với những việc cần thực hiện như: đánh giá các giải pháp ứng dụng UAV, LiDAR trong giám sát TBA, mức độ ứng dụng AI nhận diện thiết bị TBA, rà soát hiện trạng soi phát nhiệt, quy định liên quan… Xác định thông tin cần số hóa, đề xuất phương án; Nghiên cứu phương án thiết lập đường bay tự động, xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ huấn luyện AI, cần thực hiện các công việc: Đường bay tối ưu về chiều dài, thời gian, góc, hướng…; Bay thử nghiệm, đánh giá chất lượng ảnh chụp và xây dựng hệ thống bản đồ TBA theo hệ quy chiếu tọa độ vệ tinh, tọa độ thiết bị tương ứng.

Ngoài ra, nhóm nghiên cứu phát triển mô hình AI nhận diện chính xác các thiết bị trong trạm; thiết lập quy trình tham chiếu giữa ảnh thường và ảnh nhiệt nhằm đảm bảo độ chính xác khi phân tích; và cuối cùng là phát triển phần mềm phân tích, cảnh báo bất thường với giao diện trực quan phục vụ công tác vận hành. Nhờ đó, toàn bộ quá trình giám sát, phân tích và cảnh báo được số hóa và tự động hóa, nâng cao năng lực dự báo và chủ động phòng ngừa sự cố.

Việc áp dụng giải pháp này mang lại nhiều hiệu quả nổi bật. Trước hết, nó giúp giải phóng sức lao động thủ công khi công tác soi phát nhiệt vốn phải thực hiện liên tục tại nhiều ngăn lộ nay được thay thế bằng UAV bay tự động. Tiếp theo, quá trình xử lý dữ liệu ảnh nhiệt vốn mất nhiều thời gian nay được thay thế bằng thuật toán AI, cho phép phát hiện nhanh và chính xác các điểm bất thường.

Nếu trước đây dữ liệu phải nhập liệu thủ công, dễ sai sót, thì nay phần mềm tự động tổng hợp, lập báo cáo chi tiết và phân tích số liệu dưới dạng biểu đồ trực quan. Hệ thống cũng giúp quản lý tập trung dữ liệu tại máy chủ thay vì lưu trữ phân tán ở từng trạm, tạo thuận lợi cho việc truy xuất, đánh giá và xây dựng kế hoạch bảo dưỡng. Đặc biệt, giải pháp này còn mở ra khả năng mở rộng áp dụng vào các dự án đầu tư quy mô lớn hơn, tự động hóa nhiều quy trình nghiệp vụ liên quan, từ đó nâng cao năng suất lao động và giảm thiểu nguy cơ sự cố trên lưới truyền tải điện quốc gia.

Xây dựng hệ thống bản đồ TBA theo hệ quy chiếu tọa độ

Nhóm nghiên cứu sẽ bước đầu triển khai ứng dụng tại các trạm biến áp thuộc Đội Truyền tải điện Khánh Hòa, sau khi đánh giá hiệu quả một cách toàn diện thì sẽ được mở rộng triển khai ra toàn bộ các trạm do PTC3 quản lý, tiến tới ứng dụng trong toàn EVNNPT.

Không chỉ giải quyết những bất cập hiện tại, đề tài còn góp phần cụ thể hóa mục tiêu mà Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đã đề ra về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây là minh chứng rõ nét cho quyết tâm của ngành truyền tải điện trong việc đi đầu ứng dụng công nghệ hiện đại, nâng cao năng lực quản lý vận hành, đảm bảo an toàn và ổn định cho hệ thống điện truyền tải quốc gia.

Theo Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia